Maqedonia e Veriut (Niveli 2)
Qeveria e Maqedonisë së Veriut nuk i përmbush plotësisht standardet minimale për eliminimin e trafikimit por po bën përpjekje të konsiderueshme për ta bërë këtë. Përkundër ndikimit të dokumentuar të pandemisë KOVID-19 në fushën e antitrafikut, qeveria në përgjithësi bëri përpjekje të shtuara krahasuar me periudhën e mëparshme të raportimit; prandaj Maqedonia e Veriut mbeti në Nivelin 2. Këto përpjekje përfshinin dënimin e më shumë trafikantëve dhe shqiptimin e dënimeve të konsiderueshme. Qeveria identifikoi më shumë viktima dhe shtoi veprimet e përgjithshme parandaluese, siç është hartimi i Strategjisë Kombëtare 2021-2025 dhe Planit Kombëtar të Veprimit dhe mbledhjet e rregullta të organeve koordinuese në takime virtuale. Sidoqoftë, qeveria nuk i përmbushi standardet minimale në disa fusha kryesore. Qeveria ridrejtoi fondet për mbrojtjen e viktimave drejt veprimeve për përgjigje ndaj pandemisë, që rrezikoi vazhdimin e funksionimit të ekipeve lëvizëse të identifikimit dhe punën në strehën për viktimat e trafikimit. Policia nuk kishte fonde dhe pajisje të përshtatshme për të kryer hetime proaktive dhe Zyra e Prokurorisë për Krim të Organizuar dhe Korrupsion (ZPKOK) nuk kishte burime të mjaftueshme, duke përfshirë ato njerëzore, për të trajtuar të gjitha çështjet nën juridiksionin e saj. Përpjekjet e papërshtatshme të identifikimit dhe korrupsioni i vendosën viktimat e mundshme në pozitë që të penalizohen për krimet që ishin të detyruar të kryenin. Bashkëpunimi zyrtar në fushën e krimeve të trafikimit mbeti një shqetësim.
REKOMANDIME TË PRIORETIZUARA:
Të bëhen hetime, ndjekje penale dhe të dënohen trafikantët në mënyrë të përpiktë, duke përfshirë zyrtarët bashkëpunëtorë, dhe të vendosen ndëshkime adekuate me dënime të konsiderueshme me burg. • Të ndahen mjete të mjaftueshme për mbrojtjen e viktimave, përfshirë shërbimet e specializuara për viktimat meshkuj të rritur, dhe të sigurohet qëndrueshmëri e ekipeve lëvizëse të identifikimit dhe strehëve për viktimat e trafikimit. • Të rriten përpjekjet e identifikimit të viktimave të trafikimit dhe kontrollit të trafikimit në mesin e personave të përfshirë në seks komercial, migrantë të parregullt, refugjatë dhe popullata të tjera në rrezik. • Të ndahen mjete të mjaftueshme për policinë dhe prokurorët për të hetuar në mënyrë proaktive trafikimin. • Të zbatohen plotësisht udhëzime me shkrim për të parandaluar penalizimin e viktimave të trafikimit për krime që trafikantët e tyre i kanë detyruar t’i kryenin. • Të sigurohet akses në strehimin alternativ për të akomoduar viktimat kur streha është e mbushur. • Të sigurohet akomodim i viktimave të huaja potenciale të trafikimit në ambiente të sigurta dhe të përshtatshme rehabilituese dhe t’u mundësohet viktimave të largohen nga strehët sipas dëshirës. • Të institucionalizohet trajnimi i avancuar për gjyqtarët, prokurorët dhe organet e zbatimit të ligjit për hetimet dhe ndjekjet penale të trafikimit. • Të trajnohen personat e përgjigjes së parë mbi procedurat standarde të veprimit (PSV) për identifikimin dhe referimin e viktimave, dhe të përfshihen në vazhdimësi punonjës socialë në të gjitha rastet e mundshme të trafikimit. • Të përmirësohen mekanizmat e kompensimit për viktimat dhe informimi i tyre për të drejtën e tyre për të kërkuar kompensim.
NDJEKJA PENALE
Qeveria vazhdoi me përpjekjet e zbatimit të ligjit. Nenet 418 (a) dhe (ç) të Kodit Penal kriminalizojnë trafikimin seksual dhe trafikimin e punës dhe parashikojnë një dënim minimal prej katër vitesh burgim, i cili ishte mjaft i rreptë dhe, në lidhje me trafikun e seksit, në përpjesëtim me ata për krime të rënda, të tilla si përdhunim. ZPKOK hetoi pesë raste që përfshinin pesë të dyshuar (katër raste me 10 të dyshuar në 2019), dhe grupi i punës anti-trafikim hetoi një grup kriminal me të paktën tetë individë të dyshuar për trafikim të fëmijëve (gjashtë të dyshuar në vitin 2019). Qeveria nuk filloi ndjekje të reja dhe vetëm 17 përqind të gjykatave mbanin rregullisht gjykime për shkak të pandemisë (nëntë të pandehur të ndjekur penalisht në tre çështje në vitin 2019). Gjykatat dënuan nëntë trafikantë për trafik seksi të fëmijëve dhe dy për trafik seksi të fëmijëve dhe punë të detyruar (pesë të dënuar për trafik seksi të fëmijëve në 2019). Gjyqtarët nuk shqiptuan asnjë dënime me kusht; të gjithë trafikantët e dënuar morën dënime nga katër deri në shtatë vjet burgim (katër trafikantë morën shtatë deri në 11 vjet burgim, dhe një trafikant mori një dënim me kusht me tre vjet në 2019). Gjykatat e apelit lanë në fuqi tre dënime (gjykatat e apelit lanë në fuqi katër dënime dhe rritën dënimin e një trafikanti nga 13 vjet burgim në 17, dy dënime nga 12 vjet burgim në 14 dhe një dënim nga katër vjet e gjashtë muaj në tetë vjet në 2019).
Njësia e Luftës kundër Trafikimit të Qenieve Njerëzore dhe Njësia e Kontrabandës së Migrantëve (Grupi i Punës) brenda Ministrisë së Brendshme (MPB) ndërmori hetime të specializuara. ZPKOK ndoqi çështjet e trafikimit por vazhdoi të raportojë për mungesën e burimeve me vetëm 10 prokurorë në zyrë për të trajtuar të gjitha çështjet nën juridiksionin e saj. Për më tepër, Grupi i Punës nuk kishte fonde dhe pajisje të përshtatshme për të kryer hetime proaktive, dhe prokurorët nuk lejuan në mënyrë rutinë masa të specializuara hetimore për hetimet e trafikimit. Si rezultat, autoritetet u mbështetën pothuajse ekskluzivisht në dëshmitë e viktimave me pak prova vërtetuese. Ashtu si në vitet e mëparshme, efektivëve lokalë të policisë nuk ishin të njoftuar sa duhet rreth kuptimit të trafikimit dhe nuk njoftonin vazhdimisht grupin e punës për rastet e mundshme të trafikimit. Vëzhguesit raportuan se rastet u zvarritën ose u trajtuan keq për shkak të mungesës së një sistemi digjital të menaxhimit të çështjeve për të shpërndarë rastet e trafikimit midis zyrave të ndryshme të policisë dhe prokurorisë.
Qeveria, kryesisht me mbështetje teknike dhe financiare nga donatorët, organizatat ndërkombëtare dhe OJQ-të, trajnoi gjyqtarë, prokurorë dhe efektivë në Grupin e Punës për çështje të ndryshme antitrafik. Qeveria nuk ka kryer asnjë hetim ose ekstradim ndërkombëtar. Korrupsioni dhe bashkëpunimi zyrtar në krimet e trafikimit mbetën një shqetësim, por në vitin 2018, qeveria ndryshoi nenin 418 (a) për të ulur minimumin e paraparë të burgimit tetë vjet për zyrtarët e dënuar bashkëpunëtorë në një minimum prej pesë vjet. Zyrtarët dhe vëzhguesit vazhduan të raportojnë se efektivë të rangut të ulët të policisë mund të jenë bashkëpunëtorë në trafikim, duke përfshirë fshehjen e provave, ryshfet, ndryshimin e rrugëve të patrullimit për të ndihmuar autorët, dhënie të informacionit autorëve para bastisjeve dhe / ose përfshirjen e drejtpërdrejtë në krimin e organizuar. Qeveria akuzoi një nëpunës civil për bashkëpunim në trafikim në vitin 2017 dhe një inspektor komunal për trafikim në 2016; ZPKOK raportoi se të dy individët ishin në gjykim e sipër para Gjykatës Penale të Shkupit për kontrabandë me migrantë. Qeveria nuk raportoi ndonjë hetim të ri, ndjekje penale ose dënim të punonjësve të qeverisë bashkëpunëtorë në veprat e trafikimit me qenie njerëzore.
MBROJTJA
Qeveria vazhdoi me përpjekjet për mbrojtjen e viktimave. Qeveria identifikoi shtatë viktima (gjashtë viktima në vitin 2020); pesë ishin viktima të trafikimit seksual dhe dy ishin viktima të punës së detyruar, duke përfshirë një të lypjes së detyruar (katër viktima të trafikimit seksual, një i punës së detyruar dhe një e lypjes së detyruar në 2019). Nga këto, gjashtë viktima ishin vajza, dhe një ishte një mashkull i rritur (katër vajza dhe dy gra në 2019); asnjë nuk ishte viktimë e huaj (një viktimë e huaj nga Bosnja dhe Hercegovina dhe dy nga Kosova në 2019). Qeveria, në bashkëpunim me OJQ-të, identifikoi gjithashtu gjashtë viktima potenciale (124 viktima potenciale në vitin 2019); nga këta, kishte pesë të rritur dhe një fëmijë (39 të rritur dhe 85 fëmijë në 2019); pesë ishin femra dhe një mashkull (91 femra dhe 33 meshkuj në 2019); dhe djali ishte një viktimë e huaj potenciale (29 ishin viktima të huaja potenciale në 2019). Ministria e Punës dhe Politikës Sociale (MPPS) ka mirëmbajtur ekipe të lëvizshme të përbëra nga punonjës socialë, efektivë të zbatimit të ligjit, punonjës të OJQ-ve dhe psikologë në pesë rajone për popullatat në nevojë, përfshirë viktimat e trafikimit; Ekipet lëvizëse asistuan 362 fëmijë në rrugë (ekipet lëvizëse identifikuan 86 viktima të mundshme dhe ndihmuan 316 individë në 2019). Ekipet lëvizëse identifikojnë shumicën e viktimave të mundshme çdo vit, dhe ekspertët mendojnë se ekipet janë praktika më e mirë për identifikimin dhe bashkëpunimin proaktiv midis shoqërisë civile dhe qeverisë; megjithatë, qëndrueshmëria e ekipeve lëvizëse mbeti e pasigurt sepse fondet e tyre të siguruara nga organizata ndërkombëtare duhet të përfundonin në fund të vitit 2020, ndërsa qeveria premtoi rialokimin e burimeve në përgjigjen ndaj pandemisë. Përveç kufizimeve të financimit, edhe përpjekjet për zbutjen e pandemisë kufizuan aftësinë e ekipeve lëvizëse për të identifikuar në mënyrë aktive viktimat e mundshme. MPPS vazhdoi të dërgojë punonjës socialë për të kontrolluar popullatat e prekshme në pikat kufitare dhe qendrat e transitit, dhe punonjësit socialë të MPPS-së dhe policia vazhduan të identifikojnë viktimat e mundshme të punës së detyruar midis fëmijëve kryesisht romë të përfshirë në lypje në rrugë dhe shitje në rrugë. Qeveria vendosi viktima të identifikuara fëmijë në qendrat ditore dhe paralajmëroi ose gjobiti prindërit e tyre; në rastet kur gjykatat i shpallin prindërit të papërshtatshëm për t’u kujdesur për fëmijët e tyre, shteti i vendosi fëmijët në jetimore. Aktorët e qeverisë dhe shoqërisë civile ngritën shqetësime në lidhje me numrin e ulët të viktimave të identifikuara, dhe ekspertët raportuan se shumica e agjencive qeveritare nuk kishin bërë përpjekje proaktive për identifikim. Për shembull, agjentët kufitarë nuk kontrolluan vazhdimisht treguesit e trafikimit në pikat kufitare dhe raportet dokumentuan abuzimin e policisë dhe autoritetet që kryen kthime të paligjshme në Greqi. Policia nuk kontrollonte vazhdimisht treguesit gjatë bastisjeve në kazinotë, klubet e natës dhe baret. Qeveria mbajti PSV-të për identifikimin dhe referimin e viktimave, dhe Zyra e Mekanizmit Kombëtar të Referimit (MKR) brenda MPPS-së mbeti përgjegjëse për koordinimin e procedurave të identifikimit dhe referimit. Përgjigjet e para i referuan viktimat e mundshme Njësisë Kundër Trafikimit dhe / ose MKR, të cilët ishin të autorizuar të identifikonin zyrtarisht viktimat. Zyrtarët e RMV-së dhe punonjësit socialë morën pjesë në intervista me viktima të mundshme, por gjatë zbatimit të ligjit nuk u përfshinë vazhdimisht zyrtarë të RMV-së dhe punonjës socialë në fillimin e identifikimit të rasteve të mundshme të trafikimit.
Qeveria ndau 1.76 milion denarë (35,040 dollarë) për MPB-në për mbrojtjen dhe sigurinë e viktimave të trafikimit, veçanërisht ato që qëndrojnë në strehën për viktimat e trafikimit, krahasuar me 2.21 milion denarë (44,120 $) në 2019. Ndërsa qeveria planifikoi të ndajë 1.5 milion denarë (29,920 dollarë) për MPPS për shërbime sociale, aktivitete të OJQ-ve, ekipe të lëvizshme dhe lloje të tjera të përpjekjeve për mbrojtjen e viktimave (2.7 milion denarë (53,860 $) në 2019), ajo drejtoi të gjitha fondet në përpjekjet e përgjigjes ndaj pandemisë. Qeveria siguroi 810,000 denarë (16,160 dollarë) për ndihmën e drejtpërdrejtë të viktimave në strehën për viktimat e trafikimit, krahasuar me 1,2 milion denarë (23,940 dollarë) në 2019; megjithatë, kjo mbulonte vetëm një përqindje të vogël të shpenzimeve operative të strehës, dhe ajo mbështetej shumë te fondet nga bashkësia ndërkombëtare për të vazhduar operacionet. Qeveria dhe OJQ-të iu ofruan viktimave të mundshme dhe të njohura zyrtarisht mbrojtje dhe ndihmë, përfshirë ushqim, veshmbathje, ndihmë mjekësore, mbështetje psiko-sociale, rehabilitim dhe shërbime të riintegrimit. Sidoqoftë, viktimat e huaja potenciale kërkuan njohje zyrtare për të marrë mbështetje në strehën për viktimat e trafikimit. MPPS caktoi një kujdestar nga një qendër e mirëqenies sociale për viktimat ndërsa ishin në strehë, dhe qendrat e shërbimit social të drejtuara nga MPPS vendosën një punonjës social në secilën nga 30 qendrat e dedikuara për ofrimin e ndihmës viktimave të trafikimit, përfshirë mbështetjen psiko-sociale, ndihmë për riintegrim, arsimim dhe punësim. Qeveria dhe OJQ-të ofruan ndihmë për 14 viktima zyrtare dhe potenciale (89 në 2019), duke përfshirë nevojat themelore për pesë (89 në 2019), këshillim dhe ndihmë mjekësore për shtatë (30 në 2019), ndihmë ligjore për katër (shtatë në 2019) , dhe trajnim profesional për katër (tre në 2019). Qeveria nuk ofroi ndihmë të specializuar për viktimat meshkuj të rritur. Streha për viktimat e trafikimit strehonte viktima femra dhe fëmijë me kapacitetin për të strehuar pesë viktima, por qeveria nuk kishte kapacitete shtesë për të akomoduar viktima nëse streha ishte e plotë. Në vitin 2018, qeveria ndryshoi legjislacionin për të akomoduar viktima të mundshme të trafikimit vendas dhe të huaj në strehë; megjithatë, qendra transite vazhdoi të akomodonte shumicën e viktimave të huaja potenciale. Streha u lejonte viktimave lirinë e lëvizjes, por qendra e transitit nuk lejoi viktimat e huaja potenciale të largohen pa leje qëndrimi të përkohshme. Vëzhguesit raportuan kushte të këqija jetese në qendrën transite. Gjatë vitit 2020, në strehë u strehuan pesë viktima (pesë në 2019), dhe qendra transit nuk strehoi asnjë viktimë (një viktimë e huaj në 2019). Ligji u jep viktimave një periudhë reflektimi dy-mujor për të vendosur nëse do të dëshmonin kundër trafikantëve të tyre, dhe më tej një leje qëndrimi të përkohshme gjashtë-mujore, pavarësisht nëse dëshmojnë; asnjë viktimë e huaj nuk kërkoi leje qëndrimi në 2019 dhe 2020.
Përpjekjet e papërshtatshme të identifikimit dhe korrupsioni i vendosën viktimat e mundshme në pozitë që të penalizohen për krimet që ishin të detyruar të kryenin. Vëzhguesit raportuan se policia lokale deportoi viktima të huaja potenciale para se të skadonte periudha e tyre e reflektimit dy-mujor. Për më tepër, policia lokale ndaloi dhe dëboi individë të përfshirë në seks komercial pa kontrolluar treguesit e trafikimit ose pa njoftuar grupin punues, sipas ekspertëve dhe zyrtarëve qeveritarë. Qeveria, në bashkëpunim me një organizatë ndërkombëtare, trajnoi 19 gjyqtarë për mosndëshkimin e viktimave të trafikimit. Viktimat që bashkëpunojnë vullnetarisht në procedurat gjyqësore zakonisht nuk mund të largohen nga Maqedonia e Veriut para se të dëshmojnë në gjykatë; megjithatë, prokurorët, me pëlqimin e mbrojtjes, mund të bëjnë përjashtime dhe të lejojnë që një viktimë të largohet nga vendi para se të dëshmojë në gjykatë, pasi të ketë dhënë dëshmi para një prokurori dhe në disa raste, para një gjykatësi të procedurës paraprake. Gjashtë viktima dhanë deklarata kundër trafikantëve të tyre të dyshuar (tetë në 2019). Qeveria raportoi se asnjë viktimë nuk kërkonte shërbime të mbrojtjes së dëshmitarëve në 2019 dhe 2020. Gjyqtarët nuk sollën vendim për kompensim si pjesë e dënimeve penale dhe ndërsa viktimat mund të kërkojnë kompensim përmes procedurave civile, kompleksiteti i procesit shpesh i largon viktimat nga veprime të mëtejshme. Një viktimë e trafikimit u kompensua me sukses në vitin 2020. Qeveria dhe shoqëria civile vazhduan përpjekjet për të ngritur një fond të kompensimit të viktimave i cili lejoi autoritetet të caktojnë kompensim për viktimat nga pasuritë e konfiskuara kriminale.
PARANDALIMI
Qeveria vazhdoi me përpjekjet parandaluese. Qeveria zbatoi Strategjinë Kombëtare 2017-2020 dhe Planin Kombëtar të Veprimit, dhe Komisioni Kombëtar (KK), i përbërë nga 12 agjenci qeveritare të udhëhequr nga koordinatori kombëtar, u takuan rregullisht në mënyrë virtuale, publikoi raportin e tij të 12-të vjetor mbi veprimet qeveritare antitrafik, dhe hartoi por nuk miratoi Strategjinë Kombëtare 2021-2025 dhe Planin Kombëtar të Veprimit. KK gjithashtu mbështeti shtatë komisione antitrafik në nivelin komunal në zbatimin e planeve të lokale të veprimit. Sekretariati Antitrafik, i përbërë nga agjenci qeveritare, bashkësia ndërkombëtare dhe shoqëria civile, ka vepruar në kuadër të KK dhe ka zhvilluar takime të rregullta virtualisht. Në periudhën e mëparshme të raportimit, qeveria krijoi një zyrë të pavarur të raportuesit kombëtar antitrafik brenda Zyrës së Avokatit të Popullit, zgjodhi një raportues të ri kombëtar dhe punësoi staf për zyrën. Raportuesi kombëtar hartoi një raport mbi përpjekjet antitrafik të qeverisë dhe, në dhjetor 2020, nënshkroi një memorandum mirëkuptimi me një OJQ për të bashkëpunuar në monitorimin e përpjekjeve të qeverisë. KK shpërndau broshura dhe fletushka antitrafik, organizoi punëtori dhe ligjërata në shkolla dhe zbatoi një fushatë sensibilizuese për publikun e gjerë.
Ligji ndaloi punësimin e paligjshëm dhe të paraportuar dhe përcaktoi kriteret për punësim, duke përcaktuar kushtet e punësimit, detyrimet e punëdhënësit dhe të drejtat e punonjësve. KK ka mbajtur një “Kodeks Bashkëpunimi” me kompanitë hoteliere për të parandaluar punën e detyruar në industrinë e turizmit. Inspektorati i Punës zhvilloi inspektime të rregullta për të verifikuar pajtueshmërinë me ligjet e punës, lëshoi paralajmërime dhe gjoba dhe sanksionoi bizneset; inspektorët e punës inspektuan 16,892 biznese në gjashtë muajt e parë të vitit 2020 (11,749 biznese në 2019) dhe lëshuan gjoba që shtrihen nga 1,080 dollarë deri në 8,630 dollarë për shkelje të ligjit të punës (625 dollarë deri në 7 800 dollarë në 2019). Qeveria nuk ka pasur një linjë të nxehtë, por Ministria e Brendshme ka menaxhuar një aplikim për të raportuar vepra të ndryshme, përfshirë trafikimin; në aplikacionin u paraqitën tre raporte të lidhura me trafikimin (tre raporte të lidhura me trafikimin në 2019). Vëzhguesit raportuan raste të fëmijëve romë të paregjistruar në lindje, kështu që prindërve u mungonin dokumentet e regjistrimit dhe identifikimit për të fituar kujdes shëndetësor, mbrojtje sociale dhe arsim. Qeveria nuk bëri përpjekje për të zvogëluar kërkesën për seks komercial.
PROFILI I TRAFIKIMIT
Siç është raportuar gjatë pesë viteve të fundit, trafikantët e qenieve njerëzore shfrytëzojnë viktimat vendase dhe të huaja në Maqedoninë e Veriut dhe trafikantët shfrytëzojnë viktimat nga Maqedonia e Veriut jashtë vendit. Gratë dhe vajzat në Maqedoninë e Veriut shfrytëzohen përmes trafikimit seksual dhe punës së detyruar brenda vendit në restorante, bare dhe klube nate. Trafikantët e seksit rekrutojnë viktima të huaja, zakonisht nga Evropa Lindore dhe Ballkani, duke përfshirë Shqipërinë, Bosnjën dhe Hercegovinën, Kosovën, Rumaninë, Serbinë dhe Ukrainën. Qytetarët e Maqedonisë së Veriut dhe viktimat e huaja që transitojnë Maqedoninë e Veriut shfrytëzohen për trafik seksi dhe punë të detyruar në sektorët e ndërtimit dhe bujqësisë në Evropën Jugore, Qendrore dhe Perëndimore. Trafikantët shfrytëzojnë fëmijët Romë përmes lypjes së detyruar dhe trafikimit seksual brenda martesave të detyruara. Migrantët dhe refugjatët e parregullt që udhëtojnë ose po kontrabandohen përmes Maqedonisë së Veriut janë të vulnerabil ndaj trafikimit, veçanërisht gratë dhe të miturit e pashoqëruar.
